Je lach inhouden

Emoties zijn belangrijk in ons dagelijks leven; emoties beïnvloeden hoe we beslissingen nemen, hoe goed we dingen onthouden en hoe we bijvoorbeeld communiceren. Het herkennen van je emoties en het begrijpen waarom bepaalde situaties emoties oproepen is belangrijk voor het reguleren van je emoties. Hoewel het soms heerlijk kan zijn om je over te geven aan de slappe lach, wordt dit in de klas door docenten minder gewaardeerd. Dan is het dus noodzakelijk om je lachbui in te houden.

Het onder controle houden van je emoties noemen we in de psychologie emotie regulatie. Het doel van emotie regulatie is de intensiteit van emoties te veranderen.

Emoties reguleren

Stel, je hebt een onvoldoende gehaald voor geschiedenis in het begin van het schooljaar. Veel jongeren zullen dit als vervelend ervaren. Allerlei emoties kunnen door je heen gaan, zoals verdriet, angst en woede. Er zijn verschillende manieren om deze negatieve stemming te verminderen. Je kan bijvoorbeeld denken: “het is maar één onvoldoende, en voor de rest van de vakken sta ik er goed voor”. Dit is een effectieve vorm van emotie regulatie en wordt cognitieve herstructurering genoemd. Je geeft de emotionele situatie een andere betekenis. Een andere, vaak minder effectieve manier van emotie regulatie is piekeren. Je denkt bijvoorbeeld: “straks haal ik de volgende keer weer een onvoldoende” of “straks ga ik niet over”. Door piekeren blijf je in de negatieve stemming hangen, en het lost vaak weinig op.

Emoties in het brein

Wanneer mensen emoties ervaren zijn er verschillende breingebieden actief. Welke gebieden actief zijn heeft te maken met wat we aan het doen zijn en in welke situatie we zijn. Men gaat er van uit dat er niet één hersengebied betrokken is bij het ervaren van emoties, maar een netwerk van verschillende gebieden. Het breinnetwerk dat verantwoordelijk is voor het ervaren van emoties is het limbisch systeem. Hersengebieden die onderdeel zijn van het limbische systeem zijn onder andere de amygdala, de hippocampus, de nucleus accumbens, en delen van de frontale cortex.

Het limbisch systeem zit diep in de hersenen.

Emotionele achtbaan?

We weten van beschrijvingen van tieners dat zij emoties intenser ervaren dan volwassenen en dat de emoties elkaar sneller afwisselen, maar zien we dit nu ook terug in het brein? Het antwoord is ja. In een invloedrijke studie hebben onderzoekers aan kinderen, tieners en volwassenen gevraagd om naar plaatjes van bange, vrolijke en neutrale gezichten te kijken, terwijl ze bij sommige gezichten wel en bij andere gezichten niet op een knop moesten drukken. Tieners lieten bij bange gezichten sterkere activiteit in de amgydala zien in vergelijking met kinderen en volwassenen. Dit laat zien dat ook op breinniveau tieners heviger reageren op emoties.

Jongeren en psychische problemen

Iedereen ervaart wel eens negatieve stemming en deze wisselen zich meestal af met positieve gevoelens. Er zijn vele redenen waarom je een negatieve stemming ervaart en deze kan soms ook even aanhouden, maar met verloop van tijd maakt deze negatieve stemming plaats voor een positieve stemming. In het geval van een depressie is dit niet zo; de negatieve stemming houdt aan. Gevoelens van leegte, geen interesse, slaapproblemen en moeite met concentreren zijn allemaal symptomen van een depressie. In 2016 gaf bijna 4 procent van de jongeren tussen de 12 en 18 aan dat ze in het halfjaar daarvoor een depressie hebben gehad. Als we kijken naar de cijfers zien we dat emotionele problemen, waaronder depressie, veelal ontstaan tijdens de tienerjaren.

Depressie en het brein

Tijdens de kinder- en tienerjaren is het brein volop in ontwikkeling. Hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het ervaren van emoties, zoals de amygdala, ontwikkelen eerder dan hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor het reguleren van emoties, zoals de frontale cortex. In een studie hebben we kinderen, tieners en volwassenen gevolgd gedurende een periode van 5 jaar. In deze tijd zijn van alle proefpersonen drie keer MRI scans gemaakt, zodat we konden kijken hoe de hersenen zich ontwikkelden. Er bleek een relatie te zijn tussen het ervaren van depressieve gevoelens en de ontwikkeling van de frontale cortex. Jongeren die aangaven sterkere depressieve gevoelens te ervaren lieten een versnelde ontwikkeling van de frontale cortex zien.

Verschillende gebieden zijn betrokken bij het ervaren van emoties.

Dit resultaat is een belangrijke eerste stap in het begrijpen van de relatie tussen de ontwikkeling in de hersenen en de ontwikkeling van depressie. Verder onderzoek moet dit resultaat bevestigen en dieper ingaan welke andere factoren van invloed hierop zijn. Met deze en verdere studies willen we een inhoudelijke bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van preventie en behandeling van jongeren met een depressie.