Aardig voor een ander

Als jij een ander helpt zodat diegene daar beter van wordt, noemen we dat pro-sociaal gedrag. Dit gedrag kan je op veel manieren laten zien, bijvoorbeeld in vrijwilligerswerk (samenwerken), bij het geven van geld aan een goed doel (doneren), of wanneer je voor iemand opkomt (helpen tegen buitensluiting).

Om pro-sociaal gedrag te onderzoeken, en om te bekijken welke hersengebieden daarbij een rol spelen, hebben onderzoekers verschillende taakjes bedacht die dit gedrag kunnen meten. Bij ons lab onderzoeken wij bijvoorbeeld hoe kinderen reageren als ze geld verdienen voor andere mensen. Hieronder vertellen we wat meer over drie verschillende vormen van pro-sociaal gedrag.

Samenwerken

Wanneer je met een vriend een spel speelt en hetzelfde doel probeert te bereiken, dan werk je samen. Heb jij je wel eens afgevraagd waarom je samenwerkt met anderen? Mensen zijn sociale dieren en kunnen extreem goed in groepen samenwerken. Maar waarom werken we
met sommige mensen wél samen, maar met anderen niet? Een belangrijke reden is dat emoties ons gedrag sturen; met name vertrouwen en vriendschap spelen een grote rol. Samenwerken is gebaseerd op vertrouwen. Zou je met iemand spelen of samenwerken die je niet vertrouwt? Iemand die je vertrouwt heeft ook jouw belangen voor ogen en niet alleen die van zichzelf.

Vriendschap is een langdurige, wederkerige relatie tussen twee individuen die op vertrouwen is gebaseerd. Tijdens de adolescentie vormen we sterke emotionele banden met vrienden. Ons brein wordt beter in het focussen op sociale relaties, vertrouwen, en de mensen die we aardig vinden. Daardoor leren we steeds beter samenwerken met anderen om doelen te bereiken. Of dat nu in een potje voetbal is, huiswerk maken of op vakantie gaan: samenwerking komt veel voor in groepen. Dat zien we vooral ook tijdens de adolescentie, waarin vrienden een belangrijke rol spelen. Maar hoe zit het met pro-sociaal gedrag bij mensen die je juist niet kent?

Doneren

Onbekenden helpen is ook een vorm van pro-sociaal gedrag. Terwijl je je vrienden goed kent, weet je van onbekenden vaak niets. En als je een vriend helpt kun je iets terugkrijgen voor jouw hulp, maar dat is vaak niet zo als je iemand helpt die je niet kent. Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer je geld geeft aan een goed doel: meestal ken je de mensen bij wie het geld terecht komt niet persoonlijk en je krijgt er niets voor terug. Maar het voelt vaak goed om iets voor andere mensen te doen die hulp nodig hebben; het idee dat je andere mensen helpt kan op zichzelf al als een beloning voelen. Maar help je ook iemand die buiten de groep valt?

Goed doen voor anderen voelt goed.

Helpen tegen buitensluiting

Heb je wel eens gezien dat er iemand werd buitengesloten, bijvoorbeeld in een spel of tijdens een gesprek? Het is natuurlijk niet leuk om te worden buitengesloten, dus misschien had je graag iets voor de buitengesloten persoon willen doen. Onderzoekers hebben dit getest met een computergame, waarbij deelnemers digitaal een bal overgooien naar spelers op het scherm. Als kinderen en jongeren zien dat een andere speler wordt buitengesloten van het balspel, gooien ze de bal extra vaak naar die speler. Zo krijgt de buitengesloten speler toch nog de bal.

Wanneer jongeren anderen helpen die worden buitengesloten, wordt er een deel van de hersenen actief wat we het beloningscentrum van het brein noemen. Dit centrum wordt actief als je iets doet waar je je prettig bij voelt, zoals naar goede muziek luisteren, iets lekkers eten, en wanneer je dus iets voor een ander doet!

De nucleus accumbens (blauwe stip) wordt actief bij allerlei vormen van pro-sociaal gedrag.